Artykuł jest kontynuacją części 5 n/t Subjonctif w stopniu najwyższym przymiotników
Spokojnie, to nie jest tak, że tryb Subjonctif ma jeszcze w sobie tryb rozkazujący, którego należy się osobno nauczyć. Ostatni artykuł z cyklu o Subjonctif tyczy się tych miejsc w których rozkazy i niepewność wyniku wyrażana poprzez Subjonctif mają punkty styczne. Ta wiedza pomaga lepiej opanować tryb rozkazujący a jednocześnie przekazywać rozkazy, których sam tryb rozkazujący tworzyć nie pozwala.
Czy ucząc się w języku francuskim trybu rozkazującego zauważyliście pewne podobieństwa odmiany czasowników nieregularnych w trybie imperatif i odmiany subjonctif? Dla przypomnienia, tryb rozkazujący w języku francuskim odmienia się bardzo powtarzalnie, bazując na zwykłym présent i tylko tracąc „s” z końcówek –es –as. Od tej reguły odbiegają tylko 4 czasowniki : être, avoir, savoir i vouloir. Z tym ostatnim jest najwięcej problemów, ponieważ rozkazywanie komuś, by coś chciał robić jest sporo gimnastyką logiczną, która ma więcej wspólnego z wyrażeniem bardzo bardzo grzecznej prośby niż z rozkazem. Natomiast sytuacja z pozostałymi trzema czasownikami, po nałożeniu ich odmiany na odmianę subjonctif wygląda następująco :
Widać tutaj, że czasowniki nieregularne w trybie rozkazującym w bardzo dużej mierze bazują na odmianie z subjonctif. Dlaczego tak się dzieje? Mieć, być i umieć są trzema czynnościami, które w głęboko zakorzenionej francuskiej logice nie bardzo dają się rozkazywać innym. Każdy rozkaz dotyczący którejś z tych czynności jest w rzeczywistości uciętym zdaniem życzeniowym, a więc wymagającym subjonctif :
Je voudrais que tu aies plus de patience. (Chciałbym, żebyś miał więcej cierpliwości).
Aie plus de patience ! (miej więcej cierpliwości!)
Je voudrais que tu sois patient. (Chciałbym, żebyś był cierpliwy)
Sois patient! (bądź cierpliwy!)
Je voudrais que tu saches montrer de la patience. (Chciałbym, żebyś umiał wykazać się cierpliwością.
Sache montrer de la patience! (Umiej wykazać się cierpliwością !)
Prawda, że widać powiązanie? A to nie koniec sytuacji ze styku subjonctif i impératif. Przynajmniej raz w miesiącu ktoś mnie pyta o odmianę w trybie rozkazującym przez 3 osobę (pojedyńczą lub mnogą). Czemu ten tryb nie ma odmiany przez il? ani elle? Wtedy tłumaczę, że to nie jest wcale taki prosty i logiczny zabieg, ponieważ trzeba aby rozkaz był przekazany przez pośrednika (druga osoba przekazuje trzeciej). W języku polskim zazwyczaj przybiera to postać zdania zaczynającego się od „niech…”.
Niech on w końcu nauczy się tych zaimków akcentowanych!
We francuskim temat ten można ugryźć na przykład za pomocą konstrukcji delegującej [faire + czasownik] :
Fais-lui apprendre les pronoms toniques!
Drugą opcją jest wyjście od zdania życzeniowego bazującego na strukturach opisanych w 2 części cyklu artykułów o Subjonctif, a następnie obcięcie wszystkiego przed que :
Je veux qu’il apprenne les pronoms toniques.
Qu’il apprenne les pronoms toniques!
Daje to wydźwięk podobny do tego, który po polsku osiągniemy budując zdanie :
Źeby on mi się w końcu nauczył tych zaimków akcentowanych!
Inne przykłady zastosowania tej techniki poniżej :
Do rozkazów :
Qu’ils finissent leur travail s’ils veulent sortir !
Qu’on m’apporte ce livre !
Do życzeń lub opinii :
Si elle veut partir, qu’elle parte !
Que Dieu vous bénisse !
Do wyrażenia zdziwienia, oburzenia :
Moi, que je fasse une chose pareille ? Jamais !
