Co to w ogóle jest ten Subjonctif?
Ah ten subjonctif, największa (uświadomiona) zmora większości uczących się języka francuskiego. Dla bardzo wielu ostatni element ich nauki francuskiego – jednych pokonał, u innych był po prostu ostatnim elementem szkolnego programu nauki. Nie do końca ujarzmiony, z pewnością głęboko poetycki i zwyczajnie ludzki. I używany w języku polskim setki razy każdego dnia.
Ale czymże jest ten subjonctif? Jest to tryb, jeden z kilku występujących w języku francuskim. Nie będzie odkrywanie Ameryki, jeśli napiszę, że czasowniki odmieniają się przez różne czasy. Czasów możemy używać dowolnie, nie mają one wpływu na kształt zdania, ani też specyficzny kształt zdania nie wprowadza konieczności użycia akurat tego jednego jedynego możliwego czasu. Z trybem jest inaczej. Tryb, to też odrębny sposób odmiany czasownika, z tym, że jest ściśle uzależniony od typu zdania. Normalne zdanie będzie zbudowane trybem oznajmiającym, zdanie rozkazujące – użyciem odmiany dla trybu rozkazującego. Natomiast pewien kształt logiczny zdania będzie nam wymuszał użycie odmiany podpisanej w tabelkach Bescherelle jako „subjonctif”.
Jaki kształt i czemu logiczny? Albowiem nie jest uzależniony od konkretnych słów, ale od tego, jak zdanie kształtuje się w sposób logiczny. Weźmy dla przykładu zdanie po polsku :
Ja wiem, że on jutro będzie pracował.
FAKT 1 + FAKT 2
Zdanie to ma bardzo klarowną konstrukcję logiczną. Podane są 2 fakty, jeden dzieje się teraz (stąd czas teraźniejszy wiem), oraz drugi, w przyszłości, wyrażony odpowiednim czasem przyszłym w formie będzie pracował).
Wystarczy jednak, żebym zmienił fragment przed przecinkiem, i za tym musi iść zmiana również części po przecinku, włącznie z formą odmiany czasownika.
Ja chcę, by on jutro pracował.
SUBIEKTYWIZM + NIEPEWNOŚĆ
Teraz już zdanie nie wyraża faktu, tylko subiektywny stosunek do nadchodzącej przyszłości (chcę), oraz niepewność jej kształtu. Gramatyka języka polskiego wymusza zmianę formy drugiego czasownika (tego, od czynności która w naszym mniemaniu nie jest zagwarantowana), i koniec końców finiszujemy ze zdaniem składowym brzmiącym :
….on jutro pracował.
Niech to dobrze wybrzmi. On. Jutro. Pracował. Nie „wczoraj pracował”. Nie „będzie jutro pracował”, tylko „jutro pracował”. Zupełnie jak gdyby jutro było przeszłością. Oto subjonctif po polsku.
Jak ująć w słowach układ zdania, w którym po francusku konieczny jest subjonctif?
Zdanie w którym są 2 podmioty, pierwszemu jest subiektywnie nieobojętne co zrobi drugi, ale nie ma wpływu.
Tyle tytułem wstępu, dalsza część będzie tyczyła się głównych bloków nauki o subjonctif :
