Jedną z wielu cech, które odróżniają rodzajniki w języku francuskim od ich odpowiedników w języku angielskim czy niemieckim jest istnienie trzeciej kategorii rodzajników – są to rodzajniki cząstkowe. Gdy już wybór określone/nieokreślone będzie choć wstępnie zarysowany w naszej świadomości, czas popatrzeć na kwestie rodzajników nieco szerzej, włączając do wachlarza naszych narzędzi również te, które mogą, czego nie potrafią pierwsze dwie ich kategorie.
Jedną rzeczą, która można o nich powiedzieć z pewnością, jest to, że rodzajniki cząstkowe to coś, wokół czego wyrosło wiele mitów, stereotypów i wypaczonych wyobrażeń, postaram się więc na wstępie z większością z nich rozprawić.
Mit 1 : Istnieją we francuskim rzeczowniki niepoliczalne. Otóż ten koncept spopularyzowany w programach nauczania zakładających język angielski jako wspólny mianownik niestety nie sprawdza się w języku francuskim. Każdy rzeczownik jest policzalny. Zdarzają się natomiast rzeczowniki trudnopoliczalne – substancje płynne, sypkie, mierzone wagowo, nienamacalne (np. czas, sporty, hobby).
Mit 2 : Niektóre rzeczowniki są zawsze używane w rodzajnikiem cząstkowym. Koncepcja ta jest dość pokrewna z mitem numer 1, ale niestety równie nieprawdziwa.
Mit 3 : „de” to rodzajnik cząstkowy. Niestety, samo „de” nie jest rodzajnikiem, jest przyimkiem (tak samo jak jego skrócona wersja d’). Jeśli nasz rzeczownik potrzebuje rodzajnika cząstkowego, to samo „de” sprawy nie załatwi. Chyba, że dojdzie do ściągnięcia z poprzedzającym go przyimkiem „de”.
Mit 4 : Rodzajnik cząstkowy znaczy „trochę”. Czasami to działa, czasami nie. Rodzajnik cząstkowy wyraża, że ilość jest całkowicie wykreślona ze zdania i mowa jest o samej substancji.
Mit 5 : Można je zignorować. Nie. Fajnie by było, ale nie.
Kiedy w takim razie używamy rodzajników cząstkowych? Na tak zadane pytanie można sformułować dwie równoległe odpowiedzi :
- Jako ostatni wybór, gdy okaże się, że nie pasuje nam użycie rodzajnika określonego ani rodzajnika nieokreślonego
- Gdy potrzebujemy wyrazić substancję, jednocześnie czytelnie odcinając się od podawania jakiejkolwiek ilości czy liczebności.
Użycie dwóch powyższych punktów (rozdzielnie lub równocześnie) pozwala zorientować się, że rodzajnik, którego potrzebujemy, to właśnie rodzajnik cząstkowy.
Co to znaczy wyrazić substancję odcinając się od ilości lub liczebności? Nie będą to dla przykładu następujące sytuacje :
J’aime la pizza. (Lubię pizzę. Całą pizzę świata, wszystko co nazwiemy pizzą).
J’ai commandé une pizza. (Zamówiłem pizzę. Jedną)
Je mange beaucoup de pizza. (Jem dużo pizzy)
Odcięciem się od ilości lub liczebności będą jednak takie sytuacje :
J’ai commandé de la pizza pour toute l’équipe. (zamówiłem pizzę dla całego zespołu – nie mówię ile tych placków będzie, ale każdy będzie jadł pizzę)
Je mange de la pizza chaque samedi. (Jem pizzę w każdą sobotę. Substancja wyrażona, ilość nie podana).
UWAGA NA REKCJĘ! Rodzajniki cząstkowe ze względu na swoją budowę bywają mylone z sytuacją w zdaniu, gdzie mamy przyimek „de” + rodzajnik określony :
Tu as acheté de la bière. (de la = rodzajnik cząstkowy)
Je parle de la bière que tu as achetée. (de = przyimek od „parler de”, la = rodzajnik określony).
Tak samo należy być czujnym również w przypadku pozostałych rodzajników cząstkowych, czyli du, de l’ oraz des.
Reasumując – Rodzajniki cząstkowe – o czym pamiętać korzystając z nich ?
- Ściągnięcia.
- Zamiana na „de” gdy zdanie z negacją : Je mange de la viande, mais je ne mange pas de poulet.
- Nie dawać z automatu rodzajnika cząstkowego tylko dlatego, że dany rzeczownik jest czymś, co się je lub pije.
- Uwaga by nie mylić rodzajnika cząstkowego z zestawem „de + rodzajnik określony”.
Mam nadzieję, że artykuł był pomocny i zapraszam do czytania pozostałych moich materiałów przybliżających tajniki języka francuskiego. W razie potrzeby bardziej regularnej i ustrukturyzowanej pomocy, zapraszam na moje lekcje indywidualne.
